حضور در بازارهای جهانی یکی از مولفه های کلیدی توسعه اقتصادی هر کشور است. نمایشگاه های بین المللی به ویژه اکسپو که سومین رویداد مهم جهان پس از بازی های المپیک و جام جهانی فوتبال محسوب می شود نیز دریچه ای برای ورود به معادلات اقتصادی و تعاملات جهانی محسوب می شود.
گزارش کردن خدمات اقتصادی تابشی، اکسپو بزرگترین و مهم ترین رویداد نمایشگاهی در جهان است که در آن کشورهای مختلف با شرکت در آن، جدا از نشان دادن تاریخ و گذشته و آنچه اکنون هستند، آینده خود را به تصویر می کشند و آخرین دستاوردهای خود را در فناوری، نوآوری، معماری و ساخت محلی برای پاسخگویی به نیازهای یک بازار جهانی نشان می دهند.
رگه حضور ایران در اکسپو از زمان امیرکبیر تاکنون شکسته نشده است
ایران نیز از زمان امیرکبیر در زمان ناصرالدین شاه (1851) در پارک کریستال پالاس لندن حضور دائمی در اکسپو داشته است. این حضور همواره فرصتی برای معرفی توانمندی های ملی، توسعه بازارهای صادراتی و تقویت تعاملات بین المللی بوده است.
بر اساس برنامه ریزی (BIE) دفتر بین المللی نمایشگاه ها (Bureau International des Expositions) که میزبانان نمایشگاه ها را بر اساس توانمندی ها، آمادگی ها و برنامه های آنها و با اخذ نظر از اعضای خود تعیین می کند. ژاپن میزبان اکسپو 2025 خواهد بود در اوزاکا و این مشکل حداقل چندین سال است که برنامه ریزی و شناخته شده است. این رویداد از 24 آوریل تا 21 اکتبر سال آینده با شعار برگزار می شود “طراحی جامعه آینده برای زندگی بشر” برگزار خواهد شد اما ایران در اقدامی قابل توجه از این نمایشگاه خارج شد.
خروج ایران از اکسپو دلایل نامشخص و سوالات بی پاسخ
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم که احتمالاً از تاریخچه حضور ایران در اکسپو و اهمیت حضور جمهوری اسلامی در این رویداد مهم جهانی اطلاع چندانی ندارد، با اعلام این خبر گفت: در نتیجه بررسی های داخلی و محدودیت های موجود، تصمیم گرفته شد از شرکت در نمایشگاه ژاپن انصراف دهیم.
خبر خروج ایران از اکسپوی ژاپن در حالی از سوی سخنگوی دولت منتشر شد که تاکنون بسیاری از مدیران این نمایشگاه بین المللی سفرهای زیادی به کشورهایی مانند فرانسه، ژاپن و کره جنوبی داشته اند تا تکلیف حضور ایران در اکسپو را نهایی کنند سفر بوده اند به عنوان مثال، شش ماه پیش در شهر نارای ژاپن، نشست تابستانی شرکت کنندگان بین المللی اکسپو 2025 اوزاکا، کانسای-ژاپن برگزار شد که در آن نزدیک به 600 نفر از نمایندگان حدود 160 کشور و سازمان بین المللی شرکت کردند. مدیر اجرایی وقت نمایشگاه بین المللی که به دلایل نامعلومی ناگهان اخراج شد!
این جلسه با حضور هیات جمهوری اسلامی ایران به ریاست علای طباطبایی برگزار شد و بر اساس اخبار و عکس های منتشر شده از این سفر، قرارداد رسمی حضور کشورمان در اکسپو 2025 اوزاکا-ژاپن منعقد شد. این قرارداد بین مدیرعامل وقت شرکت مشترک نمایشگاه‌های بین‌المللی JA ایران و نماینده برتر کشورمان در نمایشگاه ژاپن و دبیرکل انجمن اکسپو 2025 ژاپن و همچنین کمیسر کل اکسپو 2025 به امضا رسید.
اما اکنون فارغ از وعده ها و توافقات قبلی، صرف نظر از هزینه های سیاسی، بین المللی و اقتصادی کشور، فارغ از سابقه 174 ساله حضور مستمر کشورمان در نمایشگاه ها، صرف نظر از هزینه های سرسام آور سفر مدیران ناکارآمد بین المللی. که باعث ایجاد شرایط مشابه شده اند؛ ظرف مدت 3 ماه تا شروع نمایشگاه اعلام می شود ایران قصد حضور در اکسپو را داشت که به دلیل برخی محدودیت ها این تصمیم گرفته شد! به نظر می رسد باستخدام افراد کم تجربه در زمینه نمایشگاه ها و بازرگانی داخلی و خارجی در سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی جمهوری اسلامی دلیل این اتفاقات آن چیزی نیست که به عنوان دلایل خروج ایران از اکسپوی ژاپن ذکر شد!
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چه محدودیت هایی؟ مگر نه این است که رویدادهایی مانند اکسپو بهترین فرصت برای نمایش توانمندی های ملی در سطح بین المللی برای کشوری است که در معرض انواع محدودیت ها و تحریم های سخت است؟
جهت اطلاع معاون اول رئیس جمهور صادرکننده حکم کمیساریای کل ایران در اکسپو، وزیر صلح به عنوان مسئول برگزاری غرفه ایران در اکسپو، وزیر فرهنگ و رهبری اسلامی به عنوان مسئول محتوای نمایشگاه، سخنگوی دولت، رئیس سازمان برای توسعه تجارت و غیره .. ایران به عنوان یکی از مهمترین مناطق تمدنی جهان همواره از جایگاه ویژه ای برای برگزارکنندگان اکسپو برخوردار بوده و تصمیم گیران محلی آنقدر به اهمیت این موضوع واقف بوده اند که حضور ایران را از دوره امیرکبیر تاکنون ثبت کرده اند. ، حتی در مواقع سخت دفاع مقدس و تحریم متوقف نشده است!
خروج نشانه ناکارآمدی مدیریتی؟
این تصمیم در حالی اتخاذ شد که نمایشگاه می تواند راهی برای گسترش تعاملات تجاری و افزایش ارز باشد. آیا محدودیت ها آنقدر شدید است که مسئولان به جای تلاش برای رفع آن، ساده ترین راه یعنی پس گرفتن آن را انتخاب کرده اند؟ آیا نمی توان کنسرسیوم بخش خصوصی ایجاد کرد و کار را با نظارت دولت به بخش خصوصی برون سپاری کرد؟! آیا تحریم ها و محدودیت ها فقط برای ایران امروز است که راحت ترین تصمیم برای شرکت جمهوری اسلامی ایران در اکسپو اوزاکا گرفته شد!
انتظار می رفت دولتمردان با ارائه راهکارهای خلاقانه و برنامه ریزی هدفمند، حضور ایران را در این رویداد میسر کنند. انصراف از نمایشگاه نشان از ضعف مدیریتی در سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی و مدیرانی است که متاسفانه در چند سال گذشته در این مجموعه ها به کار گرفته شده اند. نقاط ضعفی که باعث شد به جای باز کردن مسیر تجارت خارجی کشور، مانع بیشتر شود.
فرصتی که به راحتی از دست می رود.این سوال را دولتمردان باید پاسخ دهند
در شرایطی که ایران با محدودیت‌های تحریمی در تعاملات تجاری مواجه است، رویدادهای بین‌المللی مانند اکسپو بستری ضروری برای معرفی فرصت‌ها و جذب شرکای تجاری است. اما اکنون با این تصمیم غیرمنتظره نه تنها این فرصت طلایی از دست رفت، بلکه تبعات منفی آن بر روابط تجاری کشور نیز قابل پیش بینی است.
چرا ایران که همیشه حتی در سخت ترین شرایط در اکسپو شرکت کرده این بار به راحتی از این فرصت گذشت؟! چرا حضور 174 ساله ایران در اکسپو با ساده ترین تصمیم و اقدام قطع شد؟!
