تابستان امسال، فرزین، رئیس بانک مرکزی و همتای روس خود از امضای اولین توافقنامه پولی دوجانبه در حاشیه کنگره مالی روسیه خبر دادند.
گزارش کردن خدمات اقتصادی تابشیتوافق دوجانبه برای تقویت روابط اقتصادی و کاهش وابستگی به ارزهای خارجی مانند دلار و یورو که می تواند به کاهش تأثیر تحریم های بین المللی بر اقتصاد ایران کمک کند. اما برخی از فعالان و کارشناسان اقتصاد بین الملل بر این باورند که علاوه بر مزایای این گونه قراردادها، باید به پیامدهای احتمالی مانند تأثیر پول ملی بر کاهش ارزش روبل روسیه نیز توجه کرد و تنها بر موضوع دلاری شدن
سلاخ‌ورازی، رئیس سابق مجلس بخش خصوصی معتقد است که علاوه بر مزایای احتمالی این قرارداد از جمله تسهیل مبادلات تجاری، باید به چالش‌های احتمالی این قرارداد نیز توجه شود. به گونه ای که ارزش روبل در ماه های اخیر کاهش چشمگیری داشته و پیش بینی ها حاکی از تشدید این روند در دوران پس از جنگ است. اگر ذخایر روبلی در سیستم بانکی ایران انباشته شود، با هر افت ارزش روبل، آن ذخایر بی ارزش می شود.
خبرنگار تابناک گفت وگویی با حسین سله ورزی، رئیس سازمان بنگاه های ملی ایران و رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، درباره پیامدهای پیمان پولی ایران و روسیه انجام داده است که در ادامه می خوانید.
تابناک: با توجه به نوسانات ارزش روبل و شرایط اقتصادی روسیه، آیا قرارداد پولی دوجانبه ایران با روسیه راه حل درستی است؟
تسلیحات: این توافق در نگاه اول راه حلی جایگزین برای دور زدن تحریم ها و کاهش وابستگی به دلار و یورو به نظر می رسد. اما وضعیت فعلی روبل که ارزش آن تحت تأثیر جنگ اوکراین و فشارهای اقتصادی داخلی روسیه در نوسانات قابل توجهی قرار گرفته است، اوضاع را پیچیده کرده است. ارزش روبل در ماه های اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است و پیش بینی ها حاکی از تشدید این روند در دوره پس از جنگ است. بنابراین اگر این توافق بدون اقدامات دقیق و شفاف اجرا شود، می تواند هزینه های اقتصادی قابل توجهی را برای ایران به همراه داشته باشد.
تابناک: این معامله چه منافعی برای ایران می تواند داشته باشد؟
تسلیحاتاز مزایای بالقوه این توافق می توان به تسهیل مبادلات تجاری، کاهش نیاز به ارزهای جهانی و تقویت همکاری های اقتصادی منطقه ای اشاره کرد. ایران و روسیه هر دو تحت تحریم های سنگین قرار دارند و استفاده از ارزهای ملی در مبادله می تواند فشار بر ذخایر ارزی را کاهش دهد. علاوه بر این، این توافق می تواند به ایجاد یک سیستم مالی جایگزین در برابر تسلط دلار و یورو کمک کند. اگر این توافق با برنامه ریزی دقیق و مدیریت ریسک اجرایی شود، می تواند به تقویت روابط اقتصادی دو کشور و گشودن مسیرهای جدید در تجارت خارجی منجر شود.
تابناک: اما با توجه به عدم تعادل تجاری ایران و روسیه، آیا این مزایا واقع بینانه است؟
تسلیحات: اینجاست که مشکلات اصلی ظاهر می شود. ایران عمدتاً کالاهایی مانند محصولات کشاورزی و مواد غذایی را به روسیه صادر می کنددر حالی که روسیه کالاهای زیادی برای عرضه به ایران ندارد. این باعث می شود روبل های به دست آمده از صادرات تبدیل به یک ارز بی ارزش شود. بدتر از آن، روسیه تمایلی به تبدیل روبل به ارزهای معتبر مانند دلار یا یورو ندارد و این امر قدرت مانور ایران را محدود می کند. اگر صادرکنندگان نتوانند از این روبل ها به درستی استفاده کنند، یا مجبور می شوند آن را در سیستم بانکی نگه دارند که ارزش روبل را از دست می دهد و ذخایر ایران متضرر می شود یا به سمت سرمایه گذاری در کشورهای همسایه با ریسک های سیاسی و اقتصادی بالا می روند. .
تابناک: به مشکل کاهش ارزش روبل اشاره کردید. این موضوع چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
تسلیحات: کاهش ارزش روبل می تواند اثرات مخربی داشته باشد. اگر ذخایر روبل در سیستم بانکی ایران جمع شود، با هر کاهش ارزش روبل، این ذخایر بی ارزش می شوند. این در عمل به این معناست که ایران بخشی از هزینه های جنگ روسیه را به دوش می کشد. از سوی دیگر، اگر روبل در کشورهای همسایه مانند آسیای مرکزی یا قفقاز سرمایه گذاری شود، ثبات بلندمدت این دارایی ها مورد تردید است. کشورهای ذکر شده اغلب با بی ثباتی سیاسی و اقتصادی مواجه هستند و این می تواند دارایی های ایران را در معرض خطر قرار دهد.
تابناک: آیا در چنین شرایطی می توان ریسک را مدیریت کرد؟
تسلیحات: بله، اما این کار نیازمند برنامه ریزی دقیق و شفافیت کامل است. به عنوان مثال، تعیین یک نرخ ثابت بین ریال و روبل می تواند از اثرات زیانبار نوسانات ارز جلوگیری کند. همچنین باید زمینه هایی برای سرمایه گذاری روبل در پروژه های مشترک یا خرید دارایی هایی با بازده اقتصادی در روسیه وجود داشته باشد. همچنین ایران نباید در قراردادهای پولی دوجانبه به روسیه به عنوان تنها شریک تجاری متکی باشد. گسترش این قراردادها به سایر کشورها به ویژه چین و هند می تواند اثربخشی آنها را افزایش داده و وابستگی به روبل را کاهش دهد.
تابناک: آیا این توافق می تواند به تقویت جایگاه ایران در اقتصاد جهانی کمک کند؟
تسلیحات: این توافق در کوتاه مدت می تواند نوعی ابتکار عمل در برابر فشار تحریم ها باشد. اما برای تبدیل شدن به ابزاری موثر برای تقویت جایگاه ایران در اقتصاد جهانی، باید بخشی از یک استراتژی جامع تر باشد. این پیمان به تنهایی نمی تواند جایگزین سیاست های اقتصادی پایدار شود و در صورت عدم مدیریت صحیح به جای تقویت آن می تواند اقتصاد ایران را بیشتر تضعیف کند.
تابناک: بالاخره این توافق فرصت است یا چالش؟
تسلیحات: این ترتیب همانطور که گفته شد بستگی به نحوه اجرا و مدیریت دارد. اگر با مدیریت ریسک، تنوع بخشی به شرکای تجاری و شفافیت مبادلات همراه باشد، می تواند یک فرصت باشد. اما اگر بدون در نظر گرفتن نوسانات ارزش روبل و بدون در نظر گرفتن عدم تعادل تجاری اجرا شود، چالشی جدی خواهد بود که به جای حل مشکلات، تنها مشکلات را تشدید خواهد کرد.
به طور خلاصه می توان گفت که پیمان پولی دوجانبه ایران و روسیه مانند یک تیغ دولبه است. از یک سو فرصتی برای تسهیل مبادلات و کاهش وابستگی به ارزهای جهانی فراهم می کند و از سوی دیگر خطرات قابل توجهی را برای اقتصاد ایران به همراه دارد. تصمیم گیری در این زمینه باید با دقت، آینده نگری و بر اساس شواهد و تحلیل های دقیق اقتصادی صورت گیرد تا منافع ملی ایران در اولویت قرار گیرد.
