طرح هدفمندی یارانه ها در سال 2009 در ایران راه اندازی شد. و به سرعت به یکی از ابزارهای مهم دولت برای مقابله با آثار تورم و حمایت از گروه های کم درآمد تبدیل شد. اما با گذشت بیش از یک دهه، واقعیت تلخی آشکار شد. ارزش واقعی یارانه ها به شدت کاهش یافت و این مشکل به شدت اثربخشی آنها را تحت تأثیر قرار داد.
گزارش کردن خدمات اقتصادی تابشیاین روزها واریز کمک های نقدی 300 و 400 هزار تومانی به حساب میلیون ها ایرانی به دلایل مختلف از جمله تاخیر در پرداخت یا عدم واریز به حساب برخی افراد به یکی از موضوعات بحث برانگیز تبدیل شده است. یارانه ای که هر روز از ارزش آن کاسته می شود اما همچنان نوعی کمک به اقشار کم درآمد و دهک های پایین محسوب می شود.
در سال 2009 دولت احمدی نژاد اولین یارانه نقدی را به مبلغ 45 هزار و 500 تومان به حساب سرپرستان خانوار واریز کرد. با توجه به نرخ دلار در آن زمان، این مبلغ معادل 45 دلار بود و سهم مهمی در بودجه خانواده داشت. اما در سال های اخیر با وجود افزایش مبلغ یارانه ها به 300 و 400 هزار تومان، ارزش این مبالغ به شدت کاهش یافته است.
یارانه نقدی و تورم
در اردیبهشت 1401 م دولت سیزدهم توزیع عادلانه یارانه ها با هدف جراحی اقتصادی را آغاز کرد. به گونه ای که یارانه نقدی دهک اول تا سوم به 400 هزار تومان و دهک چهارم به نهم به 300 هزار تومان افزایش می یابد.
در آن زمان، این مبالغ به ترتیب معادل 14 و 10 دلار بود. اما در شرایطی که دلار به شدت افزایش یافته و تورم به اوج خود رسیده است، ارزش این یارانه ها روز به روز در حال کاهش است. بنابراین در اولین روز زمستان سال 1403 با 77000 تومان در بازار آزاد یارانه 400000 تومانی تنها معادل 5 دلار و یارانه 300000 تومانی حدود 4 دلار بوده است.
یارانه ها دیگر کافی نیست
کاهش قابل توجه ارزش یارانه ها باعث شده است که این یارانه های نقدی دیگر مانند گذشته قدرت خرید گروه های کم درآمد را تامین نکند. افزایش قیمت کالاهای اساسی به حدی است که با یارانه 300 هزار تومانی می توانید فقط دو جعبه شیر خشک 450 گرمی یا گوشت گوسفندی 300 گرمی بخرید. در حالی که یارانه 45 هزار و 500 تومانی در سال 1388 معادل 50 درصد هزینه ماهانه خرید غذا برای یک خانوار متوسط بود.
آقای همتی زمان اقدام فرا رسیده است
با توجه به کاهش ارزش یارانه ها و افزایش فشار اقتصادی بر اقشار کم درآمد، لازم است عبدالناصر همتی، وزیر محترم اقتصاد که به عنوان منتقد سیاست های اقتصادی دولت در سال های اخیر شناخته می شود، لازم باشد. همواره بر لزوم مدیریت تورم، اتخاذ تدابیر موثر برای اصلاح شرایط، توجه به پرداخت یارانه ها و افزایش قدرت خرید مردم تاکید کرد.
گزارش درخشان، این در حالی است که با توجه به رشد حداقل 70 برابری دلار در مدت مذکور، یارانه 45 هزار و 500 تومانی در سال 1388 است. باید امسال حداقل به 3 میلیون و 200 هزار تومان افزایش یابد تا حداقل اثر چهارده سال قبل را داشته باشد.
