در حالی که پس از اعلام آمادگی روس ها برای سرمایه گذاری گمانه زنی هایی مبنی بر احتمال وجود منافع موازی در دو خط ریلی رشت – آستارا و پارس آباد – بندرعباس وجود داشت، برخی کارشناسان از مسیرهای دیگری برای اتصال ایران و روسیه صحبت می کنند.
شعیب بهمن کارشناس ارشد منطقه قفقاز در گفتگو با خبرنگار درخشانبا بیان اینکه در دنیای امروز کریدورها نه تنها برای حمل کالا مورد استفاده قرار می گیرند، بلکه علاوه بر نقش حمل و نقل، جنبه توسعه نیز پیدا می کنند. وی گفت: در واقع کشورها از کریدورها برای تبدیل شدن به بخشی از زنجیره تامین حمل و نقل جهانی استفاده می کنند. بنابراین کریدورهای ترانزیتی را نباید تنها به عنوان یک مسیر مواصلاتی که محل کسب درآمد است، بلکه فرصتی برای توسعه اقتصادی کشور دانست.
وی افزود: ایران با احداث کارخانه و ایجاد صنایع جدید در طول کریدور و ایجاد فرصت های شغلی قابل توجه می تواند نقاط مختلف کشور را از نظر جغرافیایی توسعه دهد. برای دستیابی به این هدف، باید مطالعاتی برای ارزیابی و تحلیل نیازهای داخل کشور و شناسایی نوع و حجم کالاهای عبوری از این کریدور انجام شود، سپس خطوط راه‌آهن مکان‌یابی و نقشه‌برداری شود. باید ظرفیت کشورهای دیگر را بسنجیم و ظرفیتی را که می توانیم به عنوان ارزش افزوده در این ترانزیت کالا اضافه کنیم، مشخص کنیم.
به گفته باخمن، فرض کنیم روسیه صادرکننده الوار است، از منظر صرفا حمل و نقل کریدورها، این چوب خام وارد ایران شده و از کریدورهای ترانزیتی کشور می گذرد و سپس به کشور ثالث صادر می شود، اما از منظر امروز ایران این گونه نیست. فقط یک گذر است، اما با ایجاد کارخانه هایی در این کریدور می تواند چوب خام را به محصول جدید تبدیل کند و صادرکننده محصولات جدید باشد، بنابراین ایران از ترانزیت کالا نیز بهره مند می شود. و در زنجیره جهانی در حوزه های مختلف کالایی، غذایی و … شرکت می کند.
سایر مسیرهای کشتیرانی ایران و روسیه کدامند؟
این کارشناس ارشد منطقه قفقاز در رابطه با سایر راه های ارتباطی ایران و روسیه تصریح کرد: می توان به مسیر موجود در شرق دریای خزر اشاره کرد که ایران را به قزاقستان و ترکمنستان و سپس با روسیه متصل می کند و کالاهای تجاری را به یکدیگر متصل می کند. در آن می تواند وجود داشته باشد. البته از آنجایی که این خط به راه آهن تهران – شمال که در دوره پهلوی اول ساخته شده و سال هاست در حال ساخت است وصل می شود، امکان جابجایی و حمل بار با تناژ بالا بر روی آن وجود ندارد، اما زیرساخت ها وجود دارد. به هر حال بهبود یافته است، در این زمینه مفید است.
وی افزود: یکی دیگر از مسیرهای پیشنهادی، حمل و نقل ترکیبی ریلی-دریایی ایران و روسیه است که بخش دریایی آن در منطقه دریای خزر و قسمت ریلی در ایران با خط ریلی رشت-بندر خزر است که تقریباً تکمیل شده است. توجه و تلاش در این کریدور ترکیبی آب-راه آهن از سایر مسیرها مهمتر است. زیرا علاوه بر هزینه کمتر نسبت به سایر مسیرها، نقش سایر بازیگران مانند جمهوری آذربایجان در کریدور شمال – جنوب که در سالهای اخیر این روابط را مختل کرده و ممکن است دوباره تکرار شود، کاهش یافته و امکان اختلالات آنها به حداقل کاهش یافته است
