چند دلار این سوالی است که امروزه در بین مردم در خیابان ها و بازارها شنیده می شود. زیرا هر ساعت برابری قیمت اسکناس آمریکا در برابر ریال ایران در اقتصاد کشورمان افزایش می یابد و ارزش ریال کاهش می یابد و نرخ رسمی تورم در آستانه افزایش است.
گزارش کردن خدمات اقتصادی تابشیدر آخرین روزهای پاییز و در آستانه شب یلدا، بازار ارز شاهد افزایش تدریجی دلار آمریکا در کانال های ارزی است. روندی که بسیاری از مردم را نگران از دست دادن قدرت خرید خود کرده است و در مقابل بانک مرکزی به رهبری فرزین، بازار از ابتدا کار خود را آغاز کرده است. ارز تجارت وی از مدیریت نرخ دلار خبر می دهد. اما با وجود آغاز به کار این بازار در مرکز مبادلات، نرخ دلار در کف بازار آزاد از روند صعودی خود بازماند و هم اکنون به سطح بی سابقه 77 هزار تومان رسیده است.
نوسانات صعودی ارز در هفته ها و روزهای اخیر به این دلیل است که علاوه بر تاثیر تحولات بین المللی و ریسک های سیاسی بر بازار ارز، برخی اقدامات منفی و تصمیمات اشتباه بانک مرکزی در یکی دو روز اخیر سال ها را نباید به راحتی نادیده گرفت . تصمیماتی که اکنون در چشم تجارت خارجی و مردم کوچه و بازار است.
کامران سلطانی زاده، کارشناس ارشد فارکس درخشان وی گفت: روند صعودی نرخ دلار که از سال گذشته آغاز شد، پیامدهای عمده ای برای اقتصاد ایران داشته است. در همین حال، یکی از سیاست های بحث برانگیز حذف تدریجی مبادلات از چرخه معاملات ارزی است. تصمیمی که نه تنها کمکی به کنترل نرخ ارز نکرد، بلکه کمکی هم نکرد این امر به افزایش نوسانات بازار نیز دامن می زند.
وی یادآور شد: مبادلاتبه عنوان یکی از ارکان مهم بازار ارز، در سال گذشته با سیاست های مختلف بانک مرکزی آنها از چرخه تجارت حذف شدند. ابتدا معاملات اسکناس از دست آنها خارج شد و سپس نقش آنها در حواله های نیما به میزان قابل توجهی کاهش یافت. این اقدامات در حالی صورت گرفت که کانون صرافی ها در مکاتبات مختلف بارها نسبت به تبعات این سیاست ها هشدار داده و خواستار تسهیل مبادلات برای جلوگیری از افزایش نرخ ارز شده بود.
به گفته این کارشناس ارشد ارزی، در سال 1395 نیز روند مشابهی مشاهده شد. وقتی نرخ ارز بسته شد، نرخ ارز به صورت تصاعدی افزایش یافت. و در دوره های بعدی که نقش بورس ها ضعیف شد، بازار ارز شاهد افزایش نوسانات و افزایش نرخ ها بود.
سلطانی زاده در پاسخ به سوالی که تجربه گذشته چه می گوید؟ وی بیان کرد: در دوره صالح آبادی رئیس سابق بانک مرکزی کاهش اولیه نقش صرافی ها باعث افزایش شدید نرخ ارز شد. اما با پیشنهاد کانون صرافان و اجرای سیاست توافقی ارزی، بازار به ثبات نسبی رسید.
وی ادامه داد: طی ماه های ابتدایی دوره فرزین با لغو نرخ توافقی ارز و کاهش فعالیت در صرافی ها، بازار دلار وارد کانال 60 هزار تومان شد. اما بازگشت صرافی ها و همکاری آنها با بانک مرکزی باعث شد تا نرخ ارز به کانال 30 هزار تومان بازگردد که موفقیت بزرگی در مدیریت بازار بود. این تجربه نشان می دهد که صرافی ها می توانند نقش اساسی در مدیریت بازار ارز و جلوگیری از جهش های ناگهانی داشته باشند.
پیامدهای حذف مبادلات؛ هشدارهایی که جدی گرفته نشد
یک کارشناس ارشد ارز معتقد است، حذف بورس از بازار ارز آثار مخربی بر ساختار اقتصادی ایران داشت. به گونه ای که لغو بورس منجر به از بین رفتن ابزارهای موثر تنظیم بازار و بازار بیشتر تحت تاثیر جو روانی و حدس و گمان است. همچنین بورس یکی از ابزارهای کلیدی برای دور زدن تحریم ها بود. حذف آنها به معنای آسیب پذیری بیشتر اقتصاد در برابر تغییرات تحریمی است.
سلطانی زاده با اشاره به خروج کارگزاری های خرد از چرخه تجاری افزود: بسیاری از کارگزاری های کوچک و متوسط به دلیل عدم امکان مبادله ارز از بازار حذف شدند. بازگرداندن این شرکت های کارگزاری به تجارت نیز نیازمند زمان و منابع قابل توجهی است. بنابراین در صورت تحریم های جدید یا شوک های خارجی، بازار ارز از سازوکارهای حمایتی موثری برخوردار نخواهد بود.
وعده های عملی نشده بانک مرکزی
دبیرکل سابق انجمن صرافان بیان کرد: بانک مرکزی بارها قول داده بود با ایجاد بازارهای جایگزین مانند ارز و طلا و تغییر در بازار نیما، نرخ ارز تعدیل می شود. اما اتفاقی که در عمل افتاد، تداوم رشد نرخ ارز و افزایش نوسانات بازار. این تناقض بین وعده و عملکرد اعتماد فعالان اقتصادی به سیاستمداران را به میزان قابل توجهی کاهش داده است و باید برای تغییر این رویه تدبیری اندیشید.
چه باید کرد
سلطانی زاده تاکید کرد: در این شرایط برای کنترل نوسانات بازار ارز و جلوگیری از تداوم افزایش قیمت دلار، باید سیاست های شفاف و موثر اتخاذ شود. یکی از این اقدامات پیشنهادی، احیای نقش بورس در بازار ارزصرافی ها باید با نظارت دقیق و شفافیت بیشتر به چرخه معاملات بازگردند. علاوه بر این، بازگشت کانون صرافان به عنوان تحلیلگر و مشاور بازار ارز، حذف این نهاد از بخش خصوصی، نه تنها بازار را از نظرات کارشناسی محروم کرد، بلکه انحصار تصمیم گیری را افزایش داد. بانک مرکزی باید به دنبال تقویت ابزارهای مقابله با تحریم ها باشد. چون با عبرت گرفتن از گذشته، بازسازی شبکه های مبادلات ارزی برای کاهش آسیب پذیری در برابر تحریم های احتمالی آینده ضروری است.
