ایران خودرو، بزرگترین خودروساز خاورمیانه، سال هاست زیر سایه سنگین حکمرانی ناکارآمد نفس می کشد و با کوهی از زیان انباشته مواجه است. اکنون دستور العملی که برای نجات این غول خسته ارائه می کنند خصوصی سازی است. نسخه ای که در صورت عدم تجویز صحیح می تواند سرآغاز بحران جدیدی برای صنعت خودروسازی کشور باشد.
گزارش کردن خدمات اقتصادی تابشی; در میان گمانه زنی ها پیرامون واگذاری ایران خودرو، نام شرکت کروز بیشتر به گوش می رسد. شرکت قطعه سازی که مالک آن حمید کشاورز توچاییبا تابعیت ایرانی-آمریکایی، سال هاست که با نفوذ در هیئت مدیره ایران خودرو، تلاش می کند تا مدیریت این شرکت را در اختیار بگیرد. اما در پس این تلاش ها موارد شدید سوء استفاده و ناکارآمدی نهفته است که نمی توان به راحتی از آنها چشم پوشی کرد.
ماجرای یک پرونده تخلف جدی که هنوز باز است!
بر اساس کیفرخواست نماینده دادستان در بهمن 1400. حمید کشاورز وی متهم به قاچاق سازمان یافته قطعات خودرو به ارزش 34 هزار میلیارد تومان است. وی همچنین متهم به پرداخت رشوه به ماموران گمرک و گران فروشی قطعات خودرو است. این اتهامات تنها بخشی از تاریکی است که بر فعالیت های کروز سایه افکنده است و جای هیچ شکی باقی نمی گذارد که این شرکت باید قبل از تصمیم گیری برای فروش توسط رگولاتورها به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.
عملکرد ضعیف کروز؛ از گروه بهمن تا ایران خودرو
تجربه گروه بهمن نشان داده است که کروز کنترل نه تنها توانایی ارتقای داخلی سازی و بهره وری را ندارد، بلکه شرکت های تحت مدیریت خود را به مسیر مونتاژ خودروهای بی کیفیت سوق می دهد.
نگاهی به عملکرد گروه بهمن که از سال 1394 تحت مدیریت مالکان کروز بوده حکایتی از ناکارآمدی و فرصت های از دست رفته دارد. گروه بهمن که زمانی مسیر روشنی داشت به مونتاژ خودروهای چینی خلاصه شد.
آمار گویای همه چیز است: تولید خودرو گروه بهمن در سال گذشته تنها 21 هزار و 817 دستگاه بود، در حالی که کرمان موتور 58 هزار و 341 دستگاه و مدیران خودرو 148 هزار و 678 دستگاه تولید کردند. همچنین شاخص بهره وری منابع انسانی گروه بهمن به عدد 11 رسید. عددی که در مقایسه با ایران خودرو (26) و مدیران خودرو (27) قابل مقایسه است. مدیریت ضعیف در این شرکت نشان داده شده است.
کاپیتولاسیون یا فروپاشی؟
تجربه گروه بهمن نشان داده است که کروز کنترل نه تنها توانایی ارتقای داخلی سازی و بهره وری را ندارد، بلکه شرکت های تحت مدیریت خود را به مسیر مونتاژ خودروهای بی کیفیت سوق می دهد. آیا چنین شرکتی می تواند ناجی ایران خودرو باشد؟
چرا باید کروز مورد بررسی قرار گیرد؟
پرونده های جنایی گسترده: از قاچاق سازمان یافته قطعات خودرو گرفته تا قاچاق و پرداخت رشوه، کروز یکی از سودآورترین شرکت ها در صنعت خودرو است.
مدیریت ناموفق: تجربه گروه بهمن نشان می دهد که کروز در مدیریت بحران ها و افزایش بهره وری ناکام بوده است.
نادیده گرفتن درونی سازی: این شرکت به جای رونق تولید داخل، مونتاژ خودروهای وارداتی را در اولویت قرار داد.
تضاد منافع: نفوذ بر هیات مدیره ایران خودرو، بدون توجه به شفافیت و پاسخگویی، این نگرانی را ایجاد می کند که انگیزه های باطنی در کار است.
علی اکبر رنجبرزاده، عضو کمیسیون صنایع و معادن شورای اسلامی نیز به این موضوع واکنش نشان داد و از انتقال ایران خودرو به کروز انتقاد کرد و تاکید کرد: ما نمی توانیم اجازه دهیم قطعه ساز ناکارآمدی که قطعات ABS ضعیف تولید می کند، سهام ایران خودرو را بگیرد. ایران خودرو باید به یک شرکت خصوصی توانمند و شفاف و اثبات شده واگذار شود. وی همچنین توضیح داد که واگذاری باید از طریق مزایده و با شفافیت کامل انجام شود.
راه نجات ایران خودرو از خط کروز نیست
نهادهای نظارتی باید قبل از هر تصمیمی، موارد تخلف کروز را به طور جدی بررسی کنند و اطمینان حاصل کنند که واگذاری ایران خودرو بر اساس شفافیت و رقابت سالم انجام می شود.
ایران خودرو به مدیریت توانمند، شفاف و با بصیرت نیاز دارد. خصوصی سازی در صورت انجام صحیح و رقابتی می تواند این بنگاه را از بحران نجات دهد. اما واگذاری ایران خودرو به شرکتی مانند کروز که کارنامه ای غنی و مبهم دارد، نه تنها کمکی به بهبود اوضاع نمی کند، بلکه بحران های جدیدی را ایجاد می کند.
درخواست از مراجع نظارتی
فعالان صنعت خودرو و کارشناسان اقتصادی بارها بر شفافیت در روند خصوصی سازی تاکید کرده اند. نهادهای نظارتی باید قبل از هر تصمیمی، موارد تخلف کروز را به طور جدی بررسی کنند و اطمینان حاصل کنند که واگذاری ایران خودرو بر اساس شفافیت و رقابت سالم انجام می شود.
آینده به تصمیم امروز بستگی دارد
ایران خودرو با مدیریت توانمند و برنامه ریزی دقیق می تواند به جایگاهی که شایسته آن است برسد. اما این هدف زمانی محقق می شود که خصوصی سازی به معنای واقعی کلمه انجام شود و مسیر آن از دست حاشیه ها و شرکت های ناکارآمد دور بماند. انتخاب امروز آینده صنعت خودروی کشور را رقم می زند، انتخابی که باید بر اساس شفافیت، تجربه و توانایی باشد.