یکی از بحث های داغ مردم در محافل مختلف در ماه های پایانی سال، بحث دستمزد و عیدی کارگران و نحوه پرداخت آنهاست. سوالی که به دلیل رعایت نکردن حقوق کارگران همواره بر اعتراض این قشر محترم افزوده شده است.
به گزارش تابناک به نقل از تسنیم؛ از آنجایی که کارگران همیشه از وضعیت مالی کمتری نسبت به کارمندان برخوردار هستند، آنها فقط از پرداخت دو برابر دستمزد اولیه خوشحال هستند.
اما متاسفانه در سال های اخیر اجرای قانون وزارت کار در خصوص پرداخت مرخصی مضاعف به کارگران در هاله ای از ابهام قرار گرفته است و اخیرا برخی از کارگران نیز به عنوان کارمند مرخصی دریافت می کنند. در این میان، سایر خدمات شغلی کارمندی نسبت به کارگران مناسب‌تر هستند.
اگرچه این موضوع در مجموعه های خصوصی بیشتر به چشم می خورد، اما در قسمت هایی از مراکز دولتی که با افراد مختلف قرارداد کار دارند نیز قابل تامل است. کارگران در بخش‌های مختلف خصوصی و دولتی به عنوان کارگر کار می‌کنند، بنابراین انتظار دارند تنها بایرمی که بهتر از کارمندان است، دریافت کنند.
پرداخت نشدن عیدی قانونی به کارگران همواره مشکلاتی را ایجاد کرده است. از آنجایی که روزهای پایانی سال در بین عوام عید محسوب می شود، برای کارگران به دست آوردن حق واقعی و به دلیل شرایط سخت اقتصادی شیرین تر از کشف علل مشکلاتشان است.
یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر مورد بحث و اعتراض کارگران قرار گرفته، شکاف حقوق بین کارگران و کارمندان بوده است. با توجه به ماهیت قراردادهای خود، بسیاری از کارگرانی که وظایف سخت و طاقت فرسا را انجام می دهند، مزایای پایان کار را بر اساس قانون کارمندان به جای قانون استخدام دریافت می کنند. این مشکل باعث نارضایتی محافل کارگری شده و خواستار تغییر قوانین و کنترل بر اجرای آن هستند.
طبق قانون کار، مرخصی کارگران باید معادل دو برابر حقوق پایه و حداکثر سه برابر حداقل دستمزد باشد. از سوی دیگر، بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان دولت از کمک هزینه ثابتی برخوردار می شوند که هر ساله توسط شورای دولت تعیین می شود.
یکی از کارگران یک کارخانه تولیدی در این باره گفت: ما در تمام طول سال در محیط های سخت و خطرناک کار می کنیم و انتظار داریم متناسب با زحمات خود حقوق و مرخصی دریافت کنیم، اما به دلیل قراردادهای قراردادی یا مسائل قانونی مرخصی ما بر اساس محاسبه می شود. در نرخ کارکنان معلوم می شود بسیار کمتر از حد انتظار است.
قراردادهای قراردادی و غیرمستقیم، عدم نظارت کافی، استانداردسازی نامناسب از عوامل این مشکل است. بسیاری از کارگران در شرکت های برون سپاری به کار گرفته می شوند و این شرکت ها بعضاً طبق قوانین کار از پرداخت عیدی خودداری می کنند. عدم نظارت دقیق بر اجرای قوانین مربوط به پرداخت عیدی باعث شده تا برخی کارفرمایان از این خلأ قانونی سوء استفاده کنند. برخی از سازمان ها و نهادها به جای اعمال قانون کار برای کارگران، مرخصی آنها را بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری پرداخت می کنند.
این تبعیض پرداختی نه تنها موجب نارضایتی کارگران شده، بلکه بر انگیزه و بهره وری آنان نیز تأثیرات منفی داشته است. کارگری که با حقوق و مزایای اندک تلاش زیادی می کند، وقتی می بیند که مرخصی او برابر یا کمتر از یک کارگر میز کار است، دلسرد می شود.
خواسته های کارگران شامل اجرای دقیق قوانین کار است. تضمین حقوق عیدی طبق قانون کار برای کلیه کارگران بدون در نظر گرفتن نوع قرارداد. نظارت موثر بر پیمانکاران نیز مهم است. دولت و سازمان های مرتبط با آن باید بر عملکرد پیمانکاران نظارت دقیق تری داشته باشند. در صورت وجود خلأهای قانونی باید قوانین شفاف و مؤثری وضع شود تا از تضییع حقوق کارگران جلوگیری شود. تفاوت محاسبه و پرداخت عیدی کارگران و کارمندان یکی از چالش های اصلی در زمینه حقوق و مزایای استخدامی است.
کارگرانی که اغلب با دستمزدهای پایین و شرایط سخت کاری برای گذران زندگی خود تلاش می کنند، یک یا دو حداقل دستمزد دریافت می کنند. این در حالی است که برخی از کارمندان در ادارات و شرکت ها تعطیلات بسیار بیشتری می گیرند که گاهی اوقات چندین برابر تعطیلات کارگران است.
یکی از کارگران ساختمانی درباره این وضعیت گفت: «عیدی ما حتی برای تسویه بدهی‌های معوقه‌مان کافی نیست، چه برسد به اینکه برای خانواده‌مان عیدی بخریم. اما ما می شنویم که برخی از کارمندان مرخصی دریافت می کنند که می تواند هزینه چندین ماه زندگی آنها را پوشش دهد.
کارشناسان کار بر این باورند که این شکاف ناشی از ساختار نابرابر اقتصادی و عدم تطابق حقوق و مزایای کارگران و کارمندان است. در حالی که کارگران ساعات طولانی تری کار می کنند و اغلب با خطرات بیشتری مواجه می شوند، دستمزد آنها حداقل است.
از سوی دیگر، برخی از کارفرمایان خصوصی نیز در پرداخت عیدی و پاداش سالیانه کوتاهی کرده و در حال حاضر حتی معوقات کارگران را پرداخت نمی کنند. این مشکل فشار روانی زیادی بر خانواده های کارگری وارد می کند و زندگی آنها را در روزهای پایانی سال سخت می کند.
بسیاری از فعالان کارگری خواستار بازنگری در قوانین مربوط به دستمزد و مرخصی کارگران هستند. آنها معتقدند باید سازوکاری برای کاهش این شکاف و تضمین عدالت در پرداخت ها ایجاد شود تا کارگران با امید بیشتری به آینده نگاه کنند و زندگی آبرومندانه ای داشته باشند.
تا آن زمان کارگرانی که با تلاش فراوان چرخ اقتصاد کشور را می چرخانند، همچنان با هدایایی حداقلی و ناچیز به استقبال سال جدید خواهند رفت. سالی که شاید برایشان کمتر بوی خوشی بدهد.
به گزارش تسنیم، بر اساس تنها ماده قانون مربوط به تعیین تعطیلی عید و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه های موضوع قانون کار مصوب سال 1370 شورای اسلامی، کلیه کارفرمایان موظف به پرداخت هستند. هر یک از کارگران آن معادل 60 روز آخرین حقوق یک سال کار برای پرداخت عیدی و پاداش، مبلغ پرداختی به هر یک از کارگران نباید بیشتر باشد. معادل 90 روز حداقل دستمزد روزانه قانونی.
همچنین بر اساس تبصره ماده واحده مذکور، مبلغ پرداختی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده اند، بر اساس 60 روز مزد و به نسبت روزهای کار در یک کارگاه محاسبه می شود. سال حداقل دو برابر و حداکثر سه برابر حقوق مصوب شورای عالی کار. مبنای تعیین مرخصی پایان سال برای موضوعات قانون کار است.
* مبنای محاسبه مرخصی و پاداش کارگران
مبنای محاسبه عیدی و پاداش سالیانه کارگران در کارگاه های دارای طرح طبقه بندی مشاغل، دستمزد گروهی و پایه و در واحدهای فاقد طرح طبقه بندی، دستمزد ثابت خواهد بود. دستمزد و مزایای ثابتی که بر اساس کار پرداخت می شود.
* میزان پرداخت عیدی و پاداش پایان سال برای کارگران فصلی و حق الزحمه
مبلغ عیدی و پاداش به کارگران کارگاه های فصلی مشمول قانون کار و همچنین کارگران سایر کارگاه های تحت پوشش که کمتر از یک سال در کارگاه مشغول به کار بوده اند به نسبت 60 روز محاسبه شود. تعداد روزهای کاری در سال همچنین دستمزد استفاده شده در محاسبه وجوه کمکی و پاداش پایان سال حقوق بگیران، میانگین دستمزد دریافتی آنان با توجه به طول روزهای کاری سال است.
* مبلغ عیدی و پاداش کارگران پاره وقت
بر اساس ماده 39 قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت یا کمتر از ساعات قانونی کار می کنند، به نسبت ساعات کار، مرخصی و پاداش خارج از شمول این قاعده کلی محاسبه و پرداخت می شود.
* مبلغ عیدی و پاداش برای کارگران ساعتی
در مورد شاغلین ساعتی که حقوق ثابت ماهیانه ندارند و حقوق آنها ماه به ماه متغیر است، میانگین حقوق سه ماه آخر اشتغال آنها مبنای محاسبه مرخصی و پاداش قرار خواهد گرفت.
* نحوه پرداخت عیدی کارگران مشمول قانون کار شاغل در واحدهای دولتی
قانونگذار با تصویب قانون نحوه پرداخت عیدی کارکنان دولت مصوب 1374 اعتبار قانون تعیین عیدی و پاداش سالیانه کارگران شاغل در کارگاهها موضوع قانون کار مصوب 1370 را لغو نکرد. بنابراین تصمیم به تعیین تعطیلی معادل 60 روز از آخرین حقوق مشمولان قانون کار به قوت خود باقی است. ضمناً کارگاه در قانون کار به عنوان اعتباری از محل اشتغال کارگران در محل کار تعریف شده است، بنابراین کلیه کارگران مشمول قانون کار اعم از شاغل در بخش خصوصی یا دولتی از دو ماه تعطیلی عید و پاداش در پایان سال موضوع ماده واحده قانون اسفند 1370 مصوب مجلس شورای اسلامی. شورای اسلامی شاد خواهد شد.
مرخصی کارگرانی که در طول سال رابطه خود را با کارفرما قطع می کنند، کارگرانی که ترک یا اخراج می شوند، بازنشسته می شوند یا ارتباط آنها با مغازه در طول سال قطع می شود، به نسبت مدت کار، مستحق مرخصی و پاداش سالیانه خواهند بود.
مبنای محاسبه و پرداخت عیدی و پاداش سالانه کارگران طبق قانون کار، دستمزد و پاداشی است که کارگر هنگام ورود به شغل مربوطه دریافت می کند. به عبارت دیگر، مزایایی که افراد به نحوی در ارتباط با کار دریافت می کنند جزء دستمزد محسوب می شود، بنابراین اضافه کار، سختی کار و هر آنچه در نتیجه کار به کارگر داده می شود شامل می شود. در دستمزد و باید در محاسبه تعطیلات و پاداش لحاظ شود.
در نتیجه، مزایای اجتماعی و تشویقی مانند حمایت خانواده، کمک مسکن، کمک غذایی و افزایش پاداش تولید در دستمزد و در پرداخت کمک‌ها و پاداش‌ها لحاظ نمی‌شود.
بر اساس تنها ماده قانون مربوط به تعیین مرخصی و پاداش سالیانه کارگران شاغل در کارگاه های مشمول قانون کار مصوب 1370 شورای اسلامی، کلیه کارگران مشمول قانون کار فارغ از محل کار و نوع کارگاهی که در آن مشغول به کار هستند اعم از دولتی، خصوصی، تعاونی، صنعتی، خدماتی و غیره به میزان مندرج در مصوبه فوق مشمول مرخصی و پاداش سالانه خواهند بود.
